Η άλλη οπτική της νηστείας

Η νηστεία, ως πρακτική, ανά τον κόσμο εντάσσεται στις περισσότερες σύγχρονες αλλά και αρχαίες θρησκείες. 

Σε πολλές περιπτώσεις η νηστεία συνδέεται με την πνευματικότητα, με τις πρακτικές των διαφόρων θρησκειών ή τις αλλαγές των εποχών. Η νηστεία, σε οποιαδήποτε μορφή της, είναι συνδεδεμένη με τον αυτοέλεγχο, ενώ σύμφωνα με τις αρχαίες ιατρικές πρακτικές, οι άνθρωποι -όπως και τα ζώα- νήστευαν σε περιόδους ασθένειας πολύ πριν την ανάδυση των θρησκευτικών κανόνων. Ο Πυθαγόρας ήταν από τους πρώτους που εφάρμοσαν κάποια μορφή νηστείας. Επίσης, η νηστεία αποτελούσε μέρος ιεροτελεστίας πριν από σημαντικές μάχες. Σήμερα, η νηστεία έχει πολλές μορφές και εφαρμόζεται ως θρησκευτική πρακτική αλλά και με σκοπό την ευεξία ή τη θεραπεία.

Στην Ελλάδα ακολουθείται κατά κύριο λόγο το μοτίβο νηστείας που προκύπτει μέσα από την ορθόδοξη εκκλησία. Σύμφωνα με αυτό, εφαρμόζεται αποχή από τα ζωικά τρόφιμα δύο μέρες την εβδομάδα, συνήθως την Τετάρτη και την Παρασκευή. Στη διάρκεια του χρόνου όμως, και κυρίως πριν από τις μεγάλες γιορτές, υπάρχουν μεγαλύτερες περίοδοι νηστείας, με την πιο μακροσκελή να είναι αυτή της Σαρακοστής. Από τις συνολικά 200 ημέρες νηστείας του χρόνου, κάποιες εντάσσουν την κατανάλωση ψαριών, θαλασσινών και γαλακτοκομικών, ενώ οι πιο αυστηρές χαρακτηρίζονται από την αποχή και από το λάδι. 

 

Τι παρατηρούμε από το μοτίβο της νηστείας;

Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρων ο τρόπος με τον οποίο το μοτίβο της νηστείας στη διάρκεια ενός χρόνου μεταβάλλει τις διατροφικές συνήθειες των ανθρώπων από την κατανάλωση κρέατος, στην εστίαση στα θαλασσινά ή σε μία κατά διαστήματα αυστηρότερη χορτοφαγική δίαιτα - η οποία μπορεί να θεωρηθεί μάλιστα ως μία παραλλαγή της Μεσογειακής Διατροφής. Ακολουθώντας αυτό το ημερολόγιο, οι καταναλωτές «οδηγούνται» στην κατανάλωση μιας ποικιλίας τροφών, όχι μόνο μέσα στην εβδομάδα αλλά και σε όλη τη διάρκεια του χρόνου.

Το μοτίβο της νηστείας ανακλάται στις επιλογές των καταναλωτών και κατ’ επέκταση… στο περιβάλλον! Το «περιβαλλοντικό αποτύπωμα» της παραγωγής κρέατος, σε αντίθεση με αυτό της παραγωγής λαχανικών, οσπρίων και φρούτων, επιβαρύνει ιδιαίτερα το περιβάλλον. Οι ποσότητες νερού που απαιτεί η κτηνοτροφία αλλά και η συμβολή της στο φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι τεράστιες. Έτσι, η περίοδος της νηστείας αποτελεί μια υπέροχη ευκαιρία για αποτοξίνωση, αλλά και για να δοκιμάσουμε μια φιλικότερη προς το περιβάλλον -και το σώμα μας- διατροφή.

 

Τα οφέλη της νηστείας

Είτε η νηστεία μας είναι συνδεδεμένη με τη θρησκεία, τα έθιμα και τις πρακτικές τους, είτε νηστεύουμε τιμώντας την παράδοση ή το σώμα μας και το περιβάλλον, ο παράγοντας της πειθαρχίας και του αυτοελέγχου είναι παρών. Έτσι, δημιουργούμε ένα γόνιμο υπόβαθρο για πνευματικότητα και για αρμονία μεταξύ του νου και του σώματος.

Από τη διατροφική σκοπιά, στην περίοδο της νηστείας ουσιαστικά ακολουθούμε ένα πρόγραμμα διατροφής που βασίζεται περισσότερο σε φυτικές τροφές. Ένα τέτοιο διατροφικό μοτίβο είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες, μαγνήσιο, ορισμένες βιταμίνες, φυλλικό οξύ και αντιοξειδωτικά, ενώ περιέχει λιγότερα κορεσμένα λιπαρά οξέα. Επίσης, σχετίζεται με την πρόληψη και την αντιμετώπιση χρόνιων παθήσεων, όπως τα καρδιαγγειακά και ο Σακχαρώδης Διαβήτης. Τα άτομα που ακολουθούν ενός τέτοιου τύπου διατροφή τείνουν να έχουν επίσης πιο υγιή επίπεδα σωματικού βάρους.

 

Βιβλιογραφία

• Εθνικός Διατροφικός Οδηγός για Ενήλικες
• Colleen A. Venti, Carol S. Johnston; Modified Food Guide Pyramid for Lactovegetarians and Vegans, The Journal of Nutrition, Volume 132, Issue 5, 1 May 2002, Pages 1050–1054, https://doi.org/10.1093/jn/132...
• Trepanowski, John F., AU  - Bloomer, Richard J., 2010, The impact of religious fasting on human health, Nutrition Journal, 57, 9, 1, 1475-2891, https://doi.org/10.1186/1475-2891-9-57, 10.1186/1475-2891-9-57
• ENCYCLOPÆDIA BRITANNICA