Ιώσεις: η διατροφή ως ασπίδα και σπαθί!

Διανύουμε ξανά την εποχή που το κοινό κρυολόγημα, η γρίπη και οι λοιπές ιώσεις μάς χτυπούν την πόρτα! τοκ τοκ!

Το κοινό κρυολόγημα διαφέρει από τον ιό της γρίπης καθώς είναι πολύ πιο “ελαφρύ”, με κύρια συμπτώματα το βήχα, την καταρροή, τη γενική αδιαθεσία και τον πονόλαιμο. Ένα κρυολόγημα μπορεί να προκύψει από διάφορους ιούς, διατηρώντας περίπου κοινά συμπτώματα.

Ο ιός της γρίπης μπορεί να είναι περισσότερο επικίνδυνος για την υγεία καθώς και περισσότερο επιβαρυντικός προς το σώμα. Τα συμπτώματα της γρίπης που διαφέρουν από αυτά του κρυολογήματος είναι ο πυρετός, ο μυϊκός πόνος και ο πονοκέφαλος. Άλλα στελέχη ιών μπορεί να προκαλέσουν επίσης τάση για εμετό και διάρροια, συμπτώματα που κατ’ επέκταση οδηγούν στην αφυδάτωση.

 

Μπορούμε όμως να βελτιώσουμε την άμυνα μας έναντι αυτών;

Οι βασικές οδηγίες πρόληψης της μετάδοσης του ιού της γρίπης ή του κοινού κρυολογήματος περιλαμβάνουν:

• σχολαστικό πλύσιμο των χεριών, ιδιαίτερα στο σχολείο ή το χώρο εργασίας, σε χώρους ανοιχτούς στο κοινό και στο σπίτι
• κάλυψη του στόματος κατά το βήχα ή το φτέρνισμα
• μια ισορροπημένη διατροφή με ποικιλία και επιλογές από όλες τις ομάδες τροφίμων, καθώς και συστηματική άσκηση, ένα πρότυπο τρόπου ζωής που θωρακίζει το σώμα έναντι των ιώσεων

   

Πέρα από τα όρια μιας ισορροπημένης και πλήρους διατροφής, υπάρχουν πολλά τρόφιμα και διατροφικά συστατικά που κατά καιρούς έχουν μελετηθεί για την ιδιότητά τους να “μαλακώνουν” τα συμπτώματα της γρίπης ή  ενός κρυολογήματος.

Σκόρδο

Το σκόρδο εμφανίζει ισχυρή αντιφλεγμονώδη και αντισηπτική δράση, που εκδηλώνεται όμως σε μεγάλες ποσότητες πρόσληψης. Η συνταγή μας για σκορδόμελο κάνει τις υπέροχες ιδιότητες του σκόρδου πολύ πιο "προσιτές".

Μέλι

Το αγαπημένο σε όλους μέλι, φαίνεται να είναι ικανό να κατευνάσει το βήχα των παιδιών κατά τη διάρκεια του ύπνου, αν καταναλωθεί σε ποσότητα 1-2 κ. σούπας πριν τον ύπνο.

Ένα ενδιαφέρον σπιτικό γιατροσόφι είναι ο συνδυασμός μελιού και σκόρδου που έχει υποστεί ζύμωση, προσφέροντας τα οφέλη των δύο συστατικών του αλλά και τα πολύτιμα παράγωγα της ζύμωσης.

Βιταμίνη D

Η επάρκεια στα επίπεδα βιταμίνης D στον οργανισμό συσχετίζεται με αυξημένη αποτελεσματικότητα και ετοιμότητα του ανοσοποιητικού συστήματος, χωρίς η πρόσληψη να δρα άμεσα στη φάση της νόσου αλλά ως μία γενική ένδειξη καλής υγείας. Καλές πηγές πρόσληψης βιταμίνης D αποτελούν ο κρόκος του αυγού, λιπαρά ψάρια όπως η σαρδέλα και η πέστροφα, τα εμπλουτισμένα τρόφιμα και τα μικρά ψάρια που καταναλώνονται με το κόκαλο, αλλά ο βασικός τρόπος παραγωγής της στο σώμα είναι η έκθεση στον ήλιο.

Ψευδάργυρος

Έχει βρεθεί πως η πρόσληψη ψευδαργύρου είναι βοηθητική και ικανή να μειώσει τη συχνότητα της εγκατάστασης ενός κρυολογήματος αλλά και τη βαρύτητα αυτού στους ενήλικες.  Ο ψευδάργυρος συναντάται στα όστρακα, το κρέας, τα πουλερικά, το ψάρι, τα αυγά, κάποια όσπρια, καρπούς και σπόρους (όπως ο κολοκυθόσπορος) αλλά και ορισμένα λαχανικά όπως τα μανιτάρια και η  λαχανίδα.

Σελήνιο

Το σελήνιο εμφανίζει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση και ενισχύει το ανοσοποιητικό. Η καλύτερη πηγή σεληνίου από την τροφή είναι τα βραζιλιάνικα φιστίκια, ενώ σημαντική πηγή αποτελεί και το ψάρι (κυρίως η σαρδέλα). Οι ηλιόσποροι, τα αυγά και τα μανιτάρια περιέχουν επίσης σελήνιο.

Βιταμίνη C

Η γνωστή για τη δράση της στο ανοσοποιητικό σύστημα βιταμίνη C συντελεί στη μείωση της διάρκειας των συμπτωμάτων αλλά και αυξάνει την απορρόφηση του μη αιμικού σιδήρου από την τροφή. Ο σίδηρος αποτελεί συστατικό σημαντικό για το ανοσοποιητικό σύστημα, όπως η επιτροπή της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) έχει επιβεβαιώσει σε σχετική επίσημη αναφορά, ιδιαίτερα στα νεογνά και τα παιδιά. Η βιταμίνη C βρίσκεται σε αφθονία στα φρούτα και τα λαχανικά με πρωταγωνιστές την κόκκινη πιπεριά, το ακτινίδιο και τα εσπεριδοειδή.

Θεοβρωμίνη

Η Θεοβρωμίνη είναι μία ουσία που βρίσκεται στο κακάο, και έχει μελετηθεί για την αποτελεσματικότητα της ενάντια του επίμονου βήχα. Φάνηκε πως είναι πιο αποτελεσματική στην καταστολή του συμπτώματος σε σχέση με το κλασικό αντιβηχικό σιρόπι, και πως υπάρχει βάση για τη δημιουργία νέου, πιο αποτελεσματικού φαρμάκου κατά του βήχα, βασισμένου στο κακάο και με λιγότερες παρενέργειες, για τη δημιουργία του οποίου απαιτούνται περισσότερες μελέτες. Η περιεκτικότητα του φαρμακευτικού σκευάσματος σε θεοβρωμίνη θα είναι πιθανότατα πολύ υψηλότερη από αυτή που συναντάται στο ίδιο το κακάο ή τη σοκολάτα, και για αυτό το λόγο δε προτείνεται να αντιμετωπίσουμε το βήχα με μία πλάκα σοκολάτας. Θα βέβαια μπορούσε να είναι μία τέλεια ευκαιρία για κλασικό ζεστό ρόφημα με κακάο, από το οποίο αποκομίζουμε πολλά οφέλη!

 

Υγεία του εντέρου

Η υγεία του εντέρου και η σύσταση του εντερικού μικροβιόκοσμου συνδέεται με την αποτελεσματικότητα του ανοσοποιητικού συστήματος.  Μία διατροφή που περιλαμβάνει στο ελάχιστο τυποποιημένα επεξεργασμένα τρόφιμα αλλά είναι πλούσια σε διαιτητικές ίνες και βασισμένη στο Μεσογειακό πρότυπο, καθώς και τα προ- και πρε-βιοτικά παίζουν σπουδαίο ρόλο στην ισορροπία του μικροβιόματος.  Φυσικά προϊόντα ζύμωσης με πολλά οφέλη για την εντερική υγεία αποτελούν το κεφίρ, το γιαούρτι, το ξινόγαλο, τα τουρσιά, καθώς και κάποια τυριά στα οποία επιβιώνουν οι καλλιέργειες των ωφέλιμων βακτηρίων όπως η μοτσαρέλα. Σε περίπτωση ασθένειας από ιό που προκαλεί διαρροϊκά επεισόδια, είναι κατά περίπτωση σημαντική η αποκατάσταση της εντερικής μικροχλωρίδας με προβιοτικά είτε από τη διατροφή είτε ως συμπλήρωμα.

Η αντίληψη πως το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα αυξάνουν τη βλέννα (καταρροή και φλέματα) όταν αρρωσταίνουμε διχάζει την επιστημονική κοινότητα. Πολλοί το πιστεύουν ακράδαντα.

 

Πως μπορούμε να απαλύνουμε τα συμπτώματα στο σπίτι; 

Η ελλιπής διατροφή σε ορισμένα μικροθρεπτικά συστατικά μπορεί να συντελέσει σε μεγαλύτερη ευαλωτότητα σε ιώσεις και μειωμένη αποτελεσματικότητα του ανοσοποιητικού συστήματος. Το σελήνιο, ο ψευδάργυρος, οι αντιοξειδωτικές βιταμίνες και ο σίδηρος είναι τα πιο σημαντικά από αυτά και η ανεπάρκεια τους μπορεί να οδηγήσει μέσω πολύπλοκων μηχανισμών σε αυξημένη συχνότητα ασθένειας, ειδικά στα παιδιά.  Για την σωστή και γρήγορη ανάρρωση από μία ίωση είναι απαραίτητη η επαρκής πρόσληψη τροφής και η ενυδάτωση, μόλις επανέλθει η φυσιολογική όρεξη του παιδιού.

 

Βιβλιογραφία

Sjödin, A. M. (2016). Iron and contribution to the normal function of the immune system: evaluation of a health claim pursuant to Article 14 of Regulation (EC) No 1924/2006. E F S a Journal, 14(7). http://doi.org/10.2903/j.efsa....    

Dillon, Matthew (2016) "Mythbusting the Common Cold and Flu," McNair Scholars Research Journal: Vol. 12 : Iss. 1 , Article 8.

Available at: https://scholarworks.boisestat...

Allan, G. M., & Arroll, B. (2014). Prevention and treatment of the common cold: making sense of the evidence. CMAJ, Canadian Medical Association Journal, 186(3),190–199.

http://doi.org/10.1503/cmaj.12...

Mousa, H. A.-L. (2017). Prevention and Treatment of Influenza, Influenza-Like Illness, and Common Cold by Herbal, Complementary, and Natural Therapies. Journal of Evidence-Based Complementary & Alternative Medicine, 22(1), 166–174. https://doi.org/10.1177/215658...

Mechanisms of nutrient modulation of the immune response, Cunningham-Rundles, Susanna et al., Journal of Allergy and Clinical Immunology , Volume 115 , Issue 6 , 1119 - 1128, https://doi.org/10.1016/j.jaci...

Ganesan, B. , Weimer, B. , Pinzon, J. , Dao Kong, N. , Rompato, G. , Brothersen, C. and McMahon, D. (2014), Probiotic bacteria survive in Cheddar cheese and modify populations of other lactic acid bacteria. J Appl Microbiol, 116: 1642-1656. doi:10.1111/jam.12482

F. Ortakci, J.R. Broadbent, W.R. McManus, D.J. McMahon, Survival of microencapsulated probiotic Lactobacillus paracasei LBC-1e during manufacture of Mozzarella cheese and simulated gastric digestion, Journal of Dairy Science, Volume 95, Issue 11, 2012, Pages 6274-6281, ISSN 0022-0302, https://doi.org/10.3168/jds.2012-5476.

M Saarela, L Lähteenmäki, R Crittenden, S Salminen, T Mattila-Sandholm, Gut bacteria and health foods—the European perspective, International Journal of Food Microbiology, Volume 78, Issues 1–2, 2002, Pages 99-117, ISSN 0168-1605, https://doi.org/10.1016/S0168-1605(02)00235-0.

NHS,  Vitamin D, available on: https://www.nhs.uk/conditions/...

Wüthrich, Brunello & Schmid, Alexandra & Walther, Barbara & Sieber, Robert. (2006). Milk consumption does not lead to mucus production or occurrence of asthma. Journal of the American College of Nutrition. 24. 547S-55S. 10.1080/07315724.2005.10719503.

Balfour-Lynn IM, Milk, mucus and myths, Archives of Disease in Childhood 2019;104:91-93. https://adc.bmj.com/content/ar...

Jim Bartley, Susan Read McGlashan, Does milk increase mucus production?, Medical Hypotheses, Volume 74, Issue 4, 2010, Pages 732-734, ISSN 0306-9877, https://doi.org/10.1016/j.mehy.2009.10.044.

Theobromine inhibits sensory nerve activation and cough, Omar S. Usmani, Maria G. Belvisi, Hema J. Patel, Natascia Crispino, Mark A. Birrell, Márta Korbonits, Dezső Korbonits, and Peter J. Barnes, The FASEB Journal 2005 19:2, 231-233

Morice AH, McGarvey L, Pavord ID, Higgins B, Chung KF, Birring SS. Theobromine for the treatment of persistent cough: a randomised, multicentre, double-blind, placebo-controlled clinical trial. J Thorac Dis. 2017;9(7):1864-1872.